Opvangen van vluchtelingen verkeerd of humanitaire noodzaak?

In Trouw van vandaag uitgebreid aandacht voor ons project WAY TO STAY. Vooral voor het feit dat ‘Den Haag’ niet blij is met mensen die vluchtelingen in eigen huis opvangen. Helaas is er vrijwel geen aandacht in het artikel voor de humanitaire nood die reden is deze mensen op te vangen.

Aanleiding voor het artikel in Trouw was dit persbericht. 

Particulieren die een vluchteling in huis nemen en dit (herhaaldelijk) niet melden, riskeren een boete van 250 euro. Volgens het ministerie is STIL daarmee niet strafbaar maar wel is het ‘verkeerd’ dat ze deze opvang faciliteert.
STIL kent 61 adressen van mensen die voor korte of lange tijd, eenmalig of vaak, mensen in huis opvangen die geen verblijfsvergunning hebben. Dit zijn allerlei verschillende mensen zonder verblijfsvergunning, ook enkelen met een Dublinclaim.

Opvang Italië ontoereikend

In de zogenoemde Dublinverordening hebben Europese landen met elkaar afgesproken dat mensen asiel moeten vragen in het eerste land waar ze voet aan wal zetten. Uitgangspunt van dit verdrag is dat kansen en faciliteiten in alle Europese landen gelijk zijn. In de praktijk is niets minder waar. Dagelijks is in de media te zien dat de opvang in Italië ontoereikend is. Mensen belanden hierdoor op straat, ook kwetsbare mensen. Vanwege de schrijnende, uitzichtloze omstandigheden, reizen sommigen door naar andere landen. Vaak nadat ze in totale armoede geleefd hebben of bloot zijn gesteld aan misbruik of uitbuiting. STIL hoort deze verhalen dagelijks.

In het artikel van Trouw is helaas erg weinig aandacht voor de humanitaire nood van deze mensen, de reden dat project WAY TO STAY gestart is. WAY TO STAY wil aandacht vragen voor de gevolgen van ‘Dublin’. Tot nu toe is het project slechts een publiekscampagne, geen opvangproject.

In Nederland ook op straat

Bij STIL kloppen dagelijks mensen aan die slachtoffer zijn van dit beleid en in Nederland op straat staan zonder toegang tot eten en onderdak. Veel van deze mensen worden ook in Nederland slachtoffer van (seksuele) uitbuiting. Dit zijn mensen die vanuit Italië zijn doorgereisd naar Nederland en hier vervolgens geen asiel mogen vragen. Ze worden bedreigd met gedwongen uitzetting (per vliegtuig) naar Italië, waar ze weer op straat zouden belanden en hun toekomst uitzichtloos is. Dat is de reden dat sommigen zelf vertrekken uit de AZC’s.

Als ze achttien maanden buiten de opvang weten te overleven, kunnen ze echter alsnog asiel vragen. Bij Eritrese mensen is zo’n asielaanvraag erg kansrijk, omdat Eritrese vluchtelingen gezien de ernst van de situatie in hun land van herkomst vrijwel allemaal een vergunning krijgen. Circa 95 procent van de mensen die bij STIL aanklopt met een Dublinclaim, is Eritrees.

Vaak moeten we hen helaas terug de straat opsturen wegens gebrek aan opvangplekken. In een enkel geval kunnen we via particuliere adressen noodopvang faciliteren. Het gaat dan meestal om vrouwen en soms om kinderen.

Verkeerd medemens te helpen?

Justitie heeft blijkens het artikel in Trouw van vandaag moeite met dit soort humanitaire steun en ziet het als ‘verkeerd’. Ze heeft geen oog voor de oorzaak van deze noodgreep. Mensen worden door Europees beleid gedwongen op straat te leven, met alle gevolgen van dien.

Terwijl opvangcentra in Italië overvol zijn en mensen aan de straat zijn overgeleverd, blijven tegelijkertijd Europese landen achter met de beloofde overname van asielzoekers van Italië, om zo tot een eerlijke verdeling te komen en de opvangcentra in Italië te ontlasten. Uit een grootschalig internationaal onderzoek van Nature Human Behavior blijkt echter dat er onder burgers wel degelijk groot draagvlak is voor het bieden van hulp aan een vluchtelingen en het gezamenlijk dragen van deze verantwoordelijkheid binnen Europa (zie: https://www.nature.com/articles/s41562-017-0133).

Opvallend detail: in Nederland staan meerdere AZC’s leeg omdat we te maken hebben met minder mensen die asiel vragen dan twee jaar geleden. 

STIL biedt al twintig jaar opvang aan allerlei verschillende mensen zonder verblijfsvergunning. Regelmatig krijgen mensen alsnog een verblijfsvergunning. Het gaat in alle gevallen om mensen die zonder die opvang in humanitaire nood op straat zouden verkeren en niet menswaardig zouden kunnen overleven, soms met (kleine) kinderen.